Van’ın Gizli Sanatı: Ceviz Ağacı İşlemeciliği

VAN- Van, sadece doğal güzellikleri ve tarihi eserleriyle değil, aynı zamanda geçmişten günümüze taşınan el sanatlarıyla da dikkat çekiyor. Bu sanatların başında ise ceviz ağacı işlemeciliği geliyor. Özellikle Bahçesaray ve Çatak ilçelerinde yaygın olan bu zanaat, hem ustalığın hem de sabrın birleştiği bir miras niteliğinde.

Yüzyılların Emeği: Ceviz Ağacı

Ceviz ağacı, sert dokusu, dayanıklılığı ve uzun ömürlü yapısıyla tarih boyunca en değerli ağaç türlerinden biri oldu. Osmanlı döneminde ceviz ağacından yapılan mobilyalar saraylarda, konaklarda ve zengin evlerinde prestij göstergesi kabul edilirdi. Hatta bazı rivayetlere göre ceviz ağacından yapılan çeyiz sandıkları, nesilden nesile aktarılırdı.

Ağacın Yolculuğu: Dalından Efsaneye

Ceviz ağacı işlemeciliğinde en önemli unsur sabırdır. Biçilen ağaç önce kalaslara dönüştürülür. Ardından nemini kaybetmesi için üç gün boyunca fırınlanır. Ancak bu süreç ağacın kuruması için yeterli değildir. Ağaçlar, tam kıvama gelmesi için 6-7 ay boyunca bekletilir.

Daha sonra oluşturulacak ürüne uygun parçalar kesilir. Parça, tornada işlenmeden önce bir süre daha dinlendirilir ki ağacın tüm nemi tamamen çıksın. Bu sabırlı bekleyişten sonra sıra ustalığa gelir: Tornada işlenen ceviz ağacı, cilalandığında hem göz alıcı bir parlaklık kazanır hem de yıllara meydan okuyacak bir esere dönüşür.

Ceviz Ağacından Doğan Sanat

Bahçesaray ve Çataklı ustaların ellerinde ceviz ağacı, günlük hayatın vazgeçilmez eşyalarına dönüşür. Bugün hala çeyiz sandıkları, havanlar, şekerlikler, çerezlikler, mumluklar, baharatlıklar ustaların maharetli ellerinden çıkmaktadır.

Her bir ürün, yalnızca kullanım eşyası değil; geçmişten geleceğe uzanan kültürel bir mirastır. Özellikle çeyiz sandıkları, bölgedeki kızların evlilik yolculuğunun ayrılmaz parçası olarak görülür.

Turizm Açısından Önemi

Van’a yolu düşen yerli ve yabancı turistler, bu ürünleri gördüklerinde yalnızca bir eşya değil, yüzyılların emeğini ve sabrını keşfeder. Ceviz ağacının dokusu, el emeğiyle birleşerek her biri adeta birer sanat eserine dönüşür.

Bugün Bahçesaray ve Çatak’ta ceviz ağacı işlemeciliğini yaşatan ustalar, hem kültürü koruyor hem de turizme katkı sağlıyor. El işi ceviz ürünleri, Van’a gelen ziyaretçilerin en çok tercih ettiği hediyelik eşyalar arasında yer alıyor.

Van’ın Gizli Hazinesi

Ceviz ağacı işlemeciliği, belki de Van’ın en az bilinen ama en değerli kültürel hazinelerinden biri. Her bir çerezlik, her bir mumluk, yalnızca bir eşya değil; ustaların sabrının, geçmişin mirasının ve Van’ın ruhunun bir yansımasıdır.